Alvorens we iets kunnen vertellen over de geschiedenis van het spel Patience of Solitaire dienen we eerst te onderzoeken wat de herkomst van kaartspellen in het algemeen is. Wat wij overeenkomen met de arbeiders van het oude China, de Egyptische strijdkrachten uit de 14e eeuw, maar ook met Napoleon? We houden allemaal wel van een potje kaarten. In de geschiedenis zijn er duizenden soorten kaartspellen gespeeld over de hele wereld waarvan we er sommige nog steeds spelen. Veel mensen kaarten regelmatig alleen weten eigenlijk niets over de geschiedenis van kaartspellen. Gelukkig zijn hier veel studies naar gedaan. Ondanks dat niet iedereen het eens is over de details, weten we tegenwoordig genoeg om redelijk te kunnen achterhalen waar het kaartspel vandaan komt.
Waar Komen Speelkaarten Vandaan?
De afbeeldingen op kaarten weergeven vaak een bepaalde cultuur en tijdperk. Aan een kledingstijl, versieringen of symbolen op een kaart kunnen we best goed zien waar de kaart precies vandaan komt. Toch blijven er veel verschillende theorieën bestaan over de periode waarin speelkaarten echt voor het eerst zijn uitgevonden. Het is dan ook goed mogelijk dat er kaartspellen zijn waarvan we niets afweten.
Inmiddels wordt er wel redelijk geaccepteerd dat de oorsprong van het kaartspel zich bevindt tussen de 7e en 10e eeuw na Christus. In deze periode heerste de Tang-Dynastie in China en dit was een tijd van vrede en welvarendheid. Het wordt gezien als de gouden eeuw van cultuur in het oude China. Er werden veel uitvindingen gedaan waaronder de eerste drukpers die werkte met blokken gegraveerd hout. Hiermee werd het drukken van honderden, precies dezelfde kaartspellen mogelijk en kon hetzelfde spel gespeeld worden door meer mensen. Onderzoekers van de historie van speelkaarten hebben in 2009 een studie uitgevoerd.
Deze studie was naar die specifieke kaarten en denken dat hiermee het spel Yezi Ge werd gespeeld. Ook vermoeden ze dat de kaarten werden gebruikt als een soort dominostenen van papier. Deze werden verlegd na het gooien van de dobbelstenen of gebruikt als inzet zelf. Het leek dus meer een bordspel waar de kaarten op werden neergelegd, zoals de stenen bij Mahjong. Dezelfde studie vermeldt wel weer een Chinees arrestatieformulier uit 1294. Daar waren spelers van het spel Yezi Ge zijn opgepakt voor het spelen van een illegaal kaartspel.
Geschiedenis Kaartspellen in Europa
De meeste experts zijn het eens over de periode waar speelkaarten voor het eerst in Europa zijn aangekomen. Een prominente filosoof en medeoprichter van de International Playing-Card Society (IPCP) komt zelfs met een exact jaartal: 1377. In het laatste kwartaal van de 14e eeuw was er veel interactie met de Islamitische wereld. Vooral in de vorm van Kruistochten vanuit het Christelijke Europa. Aannemelijk is dat tijdens een oorlog met Het Mammeluk Rijk van Egypte de eerste speelkaarten in Europa terecht zijn gekomen. Verveelde soldaten zouden het een kaartspel spel bij hun Egyptische vijanden hebben gevonden. Dit is echter nooit bewezen.
Wat het precieze moment ook was, toen kaartspellen in de geschiedenis eenmaal in Europa waren, zijn ze razend populair geworden. In het begin was het voornamelijk iets voor de elite. Dit gezien speelkaarten op dat moment nog vaak met de hand geschilderd zijn. De verschillende kaarten van de Mamluk kaarten waren soms zelfs niet van elkaar te onderscheiden door de uitgebreide versieringen.
Waarom Zitten er 52 kaarten in een Kaartspel?
Hoe in de geschiedenis kaartspellen in Europa zijn geworden zoals wij het nu kennen. Dat wil zeggen met 4 symbolen en 52 kaarten, weet niemand zeker. “Daar zijn veel theorieën over. Maar ik geloof in geen van alle, omdat ze niet kunnen worden bewezen.”, zegt een ander lid van de IPCP, Peter Endebrock. In de theorie waar de Europese Kruisvaarders de Mamluk kaarten in handen hebben gekregen. Aangenomen is dat een dek Mamluk kaarten 52 kaarten heeft. Er zijn echter nooit meer dan 48 kaarten gevonden en deze zijn van drie verschillende sets.
Veel theorieën die ingaan op de vraag waarom er 52 kaarten en 4 symbolen in het Franse dek zitten. Die leggen een link aan de kalender. Ze zeggen dat de 2 kleuren staan voor dag en nacht. De 4 symbolen moeten bij deze theorie de 4 verschillende seizoenen aanduiden. Elk symbool heeft 13 kaarten. Dat komt overeen met de hoeveelheid maancyclussen in een jaar. De 52 kaarten in het hele spel zijn hierbij een weerspiegeling van het aantal weken per jaar.
Het bekendste dek waar tegenwoordig mee speelt noemen we ook wel het Franse dek. Wat opvalt is dat het populairste type bedrukking op het Franse dek weer het zogeheten English Pattern is. In die tijd waren er nog versies met 48 of met 56 kaarten. Aan het einde van de 15e eeuw zijn 52 kaarten per dek de afgesproken standaard geworden. In eerste instantie zou dit ervoor zorgen dat de Koningin uit het Duitse kaartspel zou verdwijnen. De Fransen hebben de Koningin met subtiele aanpassingen toch in het nieuwe dek kunnen houden. Ook vandaag de dag speelt men solitaire en patience online met 52 kaarten.
Oudste Nederlandse SpeelKaarten
In 1978 kocht een antiekhandelaar uit Amsterdam de Cloisters set op een veiling in Parijs. Deze set van 52 kaarten is gemaakt tussen 1470 en 1480. Deze komt uit een regio wat we nu deels Nederland en deels België noemen. Dit lijkt het oudste (complete) kaartspel in de geschiedenis. De handelaar heeft de set gekocht voor een bedrag van omgerekend $2,800. Hij kreeg te horen dat de kaarten waarschijnlijk ergens uit de 16e eeuw kwamen. Dit geloofde de man niet. Na 5 jaar onderzoek naar set heeft hij de echte leeftijd van de kaarten kunnen achterhalen. Hierop heeft de antiekhandelaar de kaarten vrijwel direct kunnen verkopen. Het Metropolitan Museum of Art in New York kocht de kaarten voor een bedrag van $143,000. Hier ligt de Cloisters set nog regelmatig op display in het museum.
